فاکتورهای ازدواج و خانواده قرآنی

تشکیل خانواده و تجربه یک زندگی مشترک یکی از زیباترین آرزوهای هر جوان مجردی است که در دوران حیات خود آن را در سر می پروراند، و به دنبال دست یابی به آن و برطرف کردن موانع آن است. به جرأت می توان ادعا کرد تلاش برای دست یافتن جایگاه علمی و اجتماعی حتّی ثروت  نیز به نوعی در ارتباط با این نیاز طبیعی است؛ چرا که تشکیل زندگی مشترک و تجربه نوع خاصی از حیات طیبه الهی، نیازی طبیعی و خدادادی است که محصول آن آرامش و راحتی در زندگی است که انسان همواره خواهان آن بوده است. به همین منظور در این یادداشت تلاش داریم با تکیه بر سبک زندگی علوی و فاطمی، به جلوه ها و فاکتورهای ازدواج و خانواده قرآنی اشاره کنیم.

 
فاکتورهای ازدواج و خانواده قرآنی

1-آسان گیری و پرهیز از مانع تراشی

سخت گیری و مانع ترشی های بی مورد برای تشکیل زندگی مشترک یکی از بیماری های خطرناکی است، که بسیاری از خانواده ها و زوجین جوان را به خود درگیر کرده است. موضوع بسیار مهمی که موجب شده است دختران و پسران فراوانی طعم شیرین زندگی مشترک را نچشند و همواره افسوس و دل نگرانی های تنها زیستی را در لابه لایی آرزوهای خود پنهان نمایند. موانعی از جنس مادیات و انتظارات بی مورد که نه چندان پر اهمیت که هیچ گاه به تنهایی نتوانسته اند سعادت و خوشبختی را برای افراد به ارمغان آورند، مهریه های سنگین، انتظار زندگی لاکچری، جایگاه بالای علمی و اجتماعی و حقوق های نجومی و ...موضوعاتی هستند که مانع یک ازدواج آسان و بدون دغدغه شده است. آموزه های دینی همواره بر مسأله آسان گیری در امر ازدواج و فرهنگ سازی آن تأکید داشته و از مانع تراشی بر سر تشکیل زندگی مشترک منع کرده است. در منابع روایی از امام علی(علیه السلام) نقل شده است: «لَا تُغَالُوا بِمُهُورِ النِّسَاءِ فَتَکُونَ عَدَاوَة؛[1]مهریه زن ها را سنگین نگیرید که موجب کدورت و دشمنی گردد».

 
2-پرهیز از مقایسه های مزموم

از جمله آسیب های خطرناک یک ازدواج و تشکیل خانواده قرآنی گرفتار شدن در دام مقایسه های مذموم و شیطانی است. گاهاً این بیماری خطرناک از همان ابتدای زندگی مشترک خود را نشان می دهد، به طوری که برخی افراد با مشاهده و مقایسه دیگران با خود نوعی سختی و تکلف را به خود تحمیل می نمایند این در حالی است که باری تعالی با یک فرمول قرآنی از چشم دوختن به نوع زندگی و دارایی دیگران منع کرده است. «وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلى‏ ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَیاةِ الدُّنْیا لِنَفْتِنَهُمْ فیهِ وَ رِزْقُ رَبِّکَ خَیْرٌ وَ أَبْقى‏؛[2] و هرگز چشمان خود را به نعمت هاى مادّى، که به گروه‏هایى از آنان داده‏ایم، میفکن! اینها شکوفه‏هاى زندگى دنیاست؛ تا آنان را در آن بیازماییم؛ و روزى پروردگارت بهتر و پایدارتر است‏». این نوع مقایسه های مذموم و چشم و هم چشمی های مادی و دنیوی می تواند آرامش و امنیت را که از جمله سرمایه های با ارزش در یک زندگی ایدآل و قرآنی است را بر باد داده و کانون گرم خانواده از اهداف عالی و اخلاقی خود دور نماید.
پایبندی به حیا و پاکدامنی از جمله فاکتورهای مهمی هستند که اهمیت و ضرورت آنها را حتّی در زندگی کسانی که در سایر مذاهب و مکاتب زندگی می کنند را می توان مشاهده کرد، هیچ همسری حتی اگر در آیین مقدس اسلام و تحت تربیت قرآنی قرار نداشته باشد، دوست ندارد که شاهد بی بندباری و بی عفتی همسر خود باشد.

3-تقویت عشق و احسان  

 از مهمترین و اساسی ترین نیازهای یک زندگی مشترک، عنصر عشق و احسان است. «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ؛[3] و باز یکی از آیات (لطف) او آن است که برای شما از جنس خودتان جفتی بیافرید که در کنار او آرامش یافته و با هم انس گیرید و میان شما رأفت و مهربانی برقرار فرمود. در این امر نیز برای مردم بافکرت ادله ای (از علم و حکمت حق) آشکار است».

هر چند این عنصر حیاتی در قبل و ابتدای ازدواج و تشکیل زندگی مشترک بسیار پررنگ و قوی خود را در زندگی زناشویی نشان می دهد، ولی در مواردی که زوجین در مواجه با مشکلات و سختی های زندگی از مهارت های حل مسئله برخوردار نیستند، این عنصر حیات در زندگی آنها دستخوش تضعیف قرار می گیرد،از طرفی به هر اندازه  زوجین در تقویت و بهبود این فاکتور دینی و اخلاقی سستی و تعلل به خرج دهند مشکلات پیچیده تری در سر راه زندگی آنها رشد و نمو خواهد نمود، باری به هر جهت تمام تلاش و دغدغه همسران نمونه در زندگی دینی و قرآنی تقویت و بهبود عشق، علاقه، محبت و دوستی در زندگی است.

 فاکتور طلایی و مهمی که به خوبی می توان آن را در زندگی اولیای الهی همچون فاطمه الزهرا(سلام الله علیها) و امام علی(علیه السلام) به خوبی مشاهده کرد. در سیره خانوادگی این زوج نمونه در منابع روایی از امام علی(علیه السلام)نقل شده است که فرمودند: «به خدا سوگند! من هرگز فاطمه را به خشم و غضب نیاوردم و او را بر امری اکراه نکردم تا اینکه خداوند عزّوجلّ روح او را قبض کرد و از دنیا رفت، و فاطمه(سلام الله علیها) نیز هیچ گاه مرا به خشم نیاورد و در هیچ امری از من نافرمانی ننمود و من هرگاه به او نظر می کردم غم ها و حزن و اندوها از من برطرف می شد».[1]

 
4-پایبندی به پاکدامنی، حیا و عفاف

پایبندی به حیا و پاکدامنی از جمله فاکتورهای مهمی هستند که اهمیت و ضرورت آنها را حتّی در زندگی کسانی که در سایر مذاهب و مکاتب زندگی می کنند را می توان مشاهده کرد، هیچ همسری حتی اگر در آیین مقدس اسلام و تحت تربیت قرآنی قرار نداشته باشد، دوست ندارد که شاهد بی بندباری و بی عفتی همسر خود باشد، این موضوع گواه بر این است که این فاکتور طلایی ریشه در فطرت انسان های خدا جوی دارد کما اینکه هیچ گونه سستی و تضعیف آن را بر نمی تابند؛ ولی با این وجود فرهنگ و سبک زندگی غربی همواره تلاش داشته است با تولیدات رسانه ای و ماهواره ای خود آتش به خرمن حیا و پاکدامنی خانواده زده و نسخه و الگویی از زندگی مادی گرایی و بدون قید و بند را به افراد معرفی نماید. بی توجهی به مسأله حیا و عفاف در امر ازدواج و تشکیل زندگی مشترک موجب شده است برخی در مراسم های جشن و عروسی به صورت وحشتناکی حیا، غیرت و عفاف را کنار گذاشته و همسر خود را در پیش روی دیگران به بدترین شکل به نمایش در می آورند ،موضوعی که می تواند چراغ سبزی به فرامین شیطان بوده و آثار و تبعات شوم بعدی را در زندگی زوجین به دنبال داشته باشد.

5-برخورداری از تکنیک ومهارت صبر و بردباری

گاهاً برخی افراد تصور رمانتیک و غیر واقع بینانه ای از ازدواج و تشکیل زندگی مشترک دارند به گونه که حتی تصور کوچک ترین سختی و ناملایمت در زندگی برای آنها زجر آور و غیر قابل تحمل است، این در حالی است که اگر واقع بینانه به حیات مادی و دنیوی بنگریم متوجه خواهیم شد که انسان همواره در زندگی مادی و دنیوی خود با همواره سختی ها و ناملایماتی مواجه خواهد شد، آنچه در این مهم لازم و ضروری ست این است که افراد مهارت چگونگی مواجه با سختی ها را در زندگی خود تقویت نمایند و با تکیه بر اهمیت صبر و بردباری امید داشته باشند که با هر سختی آسانی در راه است. «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ وَ إِلى‏ رَبِّکَ فَارْغَبْ؛[5] به یقین با (هر) سختى آسانى است! (آرى) مسلّماً با (هر) سختى آسانى است،پس هنگامى که از کار مهمّى فارغ مى‏شوى به مهم دیگرى پرداز، و به سوى پروردگارت توجّه کن‏».

با یک نگاه اجمالی به زندگی اسوه های تقوا و پرهیز کاری همچون فاطمه اطهر(علیها السلام) متوجه می شویم که چگونه با سختی های زندگی به خوبی مواجه شده و با استفاده از تکنیک صبر و بردباری حیات طیبه الهی را به همگان نشان داده اند، در منابع روایی از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که  پیامبر خدا «صلى الله علیه و آله» بر فاطمه «علیها السلام» در آمد. دید که جامه‏ اى بافته از پشم شتر، بر تن دارد و مشغول دستاس کردن و شیر دادن کودک خویش است. با دیدن او [در این وضع،] اشک از دیدگان پیامبر خدا «صلى الله علیه و آله» جارى شد و فرمود: دختر عزیزم! با [تحمّل‏] تلخى دنیا، به سوى شیرینى آخرت بشتاب؛ چرا که‏ خداوند، این آیه را بر من فرو فرستاد: «به زودى، پروردگارت به تو چندان عطا مى‏کند که خشنود مى‏شوى». [6]
 
پی نوشت ها:
[1]. وسایل الشیعه ج 21 ، ص 253.
[2]. سوره مبارکه طه، آیه 131.
[3]. سوره مبارکه روم، آیه 21.
[4]. بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏43، ص134.  «قَالَ عَلِیٌّ ع فَوَ اللَّهِ مَا أَغْضَبْتُهَا وَ لَا أَکْرَهْتُهَا عَلَى أَمْرٍ حَتَّى قَبَضَهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا أَغْضَبَتْنِی وَ لَا عَصَتْ لِی أَمْراً وَ لَقَدْ کُنْتُ أَنْظُرُ إِلَیْهَا فَتَنْکَشِفُ عَنِّی الْهُمُومُ وَ الْأَحْزَانُ».
[5]. سوره مبارکه شرح، آیات 5-8.
[6]. تفسیر الصافی، ج‏5، ص341.